Azken urteotan aurrerapen handiak egin dira lan-arriskuen prebentzioan, eta horren ondorioz lan-istripuak pixkanaka murriztu dira . Eta azken urteetan joera hori gelditu egin dela dirudien arren, hobekuntza handia izan da.
Hala ere, Lan-arriskuen prebentzioaren eremu bat oraindik ez da jorratu enpresa askotan: arrisku psikosozialak. Gainerako arriskuak bezala landu behar direla argi egon arren, hots, lan-arriskuen prebentzioari buruzko legea errespetatuz, gure esperientziaren arabera, askotan arduradunek ez dute betebehar hori ezagutzen, eta, beraz, oraindik ere gainditu gabeko ikasgaia da enpresa askotan
Arrisku psikosozialak kudeatzeko beharrari buruzko datuak oso argiak dira. Adibidez, INSSTren azken ikerketan, estresa, depresioa edo antsietatea bigarren postuan sailkatutako osasun-arazoak izan ziren, muskulu-eskeletoen nahasmenduen ondoren. Eta ez da gure estatuan bakarrik, Europako Batzordearen txosten batean nabarmentzen baita horrelako arriskuak areagotzen ari direla: langileen erdiak baino gehiagok uste dute estresa pairatzea ohikoa dela, eta hamarretik lauk uste dute gai horiek ez direla behar bezala kudeatzen.
Horri guztiari erantzuteko, prebentzio-zerbitzuek eta enpresetako arduradunek elkarrekin lan egin behar dute horrelako arriskuak ebaluatzeko eta horiei aurrea hartzeko ekintzak planteatzeko. Eta arrisku psikosozialek lotura estua dutenez kudeaketarekin eta pertsonekin, Kudeaketa Aurreratuaren Eredua erreferentziatzat dugun horientzat jakin-mina izan dezakegu bi ikuspegien lerrokadurari eta osagarritasunari buruz. Beraz, post honetan horri buruzko azterketa txiki bat egingo dugu
Arrisku psikosozialen ikuspegia laburbiltzeko, INSSTek libreki eta doan eskaintzen dituen arrisku mota horiek ebaluatzeko tresnan, FPSICO4.1 oinarrituko gara (tresna horri buruzko informazio guztia eta deskargatzeko estekak helbide honetan daude eskuragarri). Eskuliburu teknikoan azaltzen den bezala, FPSICO4.1ek bederatzi arrisku-faktoretan sailkatzen ditu:
- Lan-denbora: Lan-jardueraren antolaketa eta denborazko egituraketa astean zehar eta asteko egun bakoitzean.
- Autonomia: Lan-jardueraren denbora-egituraketari buruz eta lanaren prozedura eta antolaketa-gaiei buruz kudeatzeko eta erabakiak hartzeko banakako gaitasuna eta aukera.
- Lan-karga: Langileak aurre egin behar dion lan-eskariaren maila, hau da, lan-jarduerak eskatzen duena egiteko eskatzen den mobilizazio-maila, lan-kargaren izaera edozein dela ere (kognitiboa edo emozionala).
- Eskaera psikologikoak: Lanean aurre egin beharreko eskakizunak. Eskaera horiek kognitiboak eta emozionalak izaten dira.
- Lanaren barietatea/edukia: Lanak, berez, esanahia eta erabilgarritasuna du langilearentzat, enpresa osoarentzat eta, oro har, gizartearentzat, eta, gainera, aintzatetsia eta estimatua da.
- Parte-hartzea/Gainbegiratzea: Langilearen kontrola, lanaren hainbat alderditan parte hartuz, eta erakundeak langilearen gain egiten duen kontrola, bere zereginak gainbegiratuz.
- Langilearekiko interesa//Konpentsazioa: Enpresak zer neurritan erakusten duen kezka pertsonala eta epe luzerakoa; Sustapena, prestakuntza eta karreraren garapena; Laneko segurtasunaren pertzepzioa eta ematen denaren eta konpentsazioaren arteko oreka.
- Rola betetzea: Lanpostu bakoitzaren zereginak eta betebeharrak definitzetik erator daitezkeen arazoak.
- Harremanak eta laguntza: Lan-inguruneko beste pertsona batzuen (nagusiak, lankideak…) laguntza eta harreman horien kalitatea.
Metodologiaren eskuliburuan bederatzi arrisku-faktore nagusi horiek eta xehetasunez aztertzeko erabili ohi diren itemak hobeto ezagutu daitezke. Eta KAEn ideia ugari aurki ditzakegu lotutako kudeaketa-planteamenduei buruz. Adibidez, oro har, hirugarren elementuan (Pertsonak), P1 azpielementuan (“Pertsonak nola erakartzen, hautatzen, ordaintzen eta artatzen ditugun“), “Osasuna (fisikoa eta psikosoziala) hobetzea sustatzen duten laneko arriskuen prebentziorako sistemak ezartzea” gomendatzen da.
Gainera, hirugarren elementu honetan arrisku psikosozialen faktoreekin lotutako erreferentzia eta jardunbide egoki ugari aurki ditzakegu, taula honetan ikus daitekeen bezala:
Zerrenda hau ikusita, ondoriozta daiteke Kudeaketa Aurreratuaren ikuspegiak bat datozela arrisku psikosozialen prebentzioarekin. Beraz, nahiko konfiantzaz esan dezakegu erakundeak ikuspegi horietan oinarrituta kudeatzeak, prebentzioa bultzatuko duela
Nolanahi ere, KAEn zehar, hainbat elementutan zipriztinduta, jardunbide egoki eta erreferentzia gehiago aurki daitezke, arrisku psikosozialen prebentzioarekin ere erlaziona daitezkeenak
Aurkitzen saiatzera animatzen al zara?
